Viaxes de Ali Bey por África e Asia

Viaxes de Ali Bey El Abbassi (Don Domingo Badia e Lebrich) por Africa e Asia durante os anos 1803, 1804, 1805, 1806 e 1807 / Domingo Badía e Leblich ; traducidos del francés por Pascual Pérez. Valencia, Imp. de José Ferrer e Orga, Librería de Mallen e Sobrinos, 1836. 3 v.  

 

É a primeira tradución ao castelán desta obra. Na nosa biblioteca conservamos estes tres volumes. Aquí tedes un resumo da increible vida deste aventurero catalán máis coñecido por Ali Bey El Abbassi

Domingo Francisco Jordi Badía e Leblich, nacido en Barcelona en 1767, fillo de pai aragonés e nai belga, gozou da vida dun auténtico aventurero. Non só foi explorador, senón ademais funcionario, espía, escritor, científico...  Pouco se sabe da súa infancia e mocidade aínda que parece que chegou a estudar Matemáticas e Filosofía, que logo, co tempo, ampliaría coa práctica a Astronomía, Xeografía, Física, Historia Natural, Cartografía, Música, Debuxo, Teatro e Humanidades; ademais de dominar idiomas como o árabe, latín, francés, italiano e inglés.

 

En 1799 opta por marcharse á Corte madrileña xunto a toda a súa familia e será aí onde se gaña o favor de Manuel Godoy, o poderoso primeiro ministro de Carlos IV e onde trabará amizade co valenciano Simón de Rojas Clemente, outro apaixonado orientalista. O 12 de maio de 1802 partiu en compañía deste, primeiro a Paris e logo a Londres. Alí entrevistouse con diversos científicos e viaxeiros ingleses con quen mantivo múltiples charlas, adquiriu material para a súa expedición, proveuse dunha colección para o Real Gabinete de Historia Natural de Madrid e ata se deixou barba e foi circuncidado na idea de acreditarse como verdadeiro musulmán nos países que pretendía visitar. Esta viaxe, encargada por Godoy, tiña uns obxectivos científicos e políticos moi concretos. A viaxe comezou en mayo de 1803.

Ao chegar a Marruecos, Rojas  Clemente é obrigado a abandonar a empresa, Badía é nomeado Brigadier dos Exércitos Reais e cambia o seu nome polo de Alí Bey El Abbasi, inventándose unha ilustre orixe musulmá ao declarar que era descendiente da familia de Mahoma. Falsificó para iso documentos e xenealoxías escritas en árabe antigo e demostrar así tal linaxe. Grazas a esta artimaña ao longo de toda a súa travesía abriránselle as portas dun mundo inaccesible para os occidentais. En Marruecos permaneceu ata outubro de 1805, tempo durante o cal percorreu o país envolto entre ricos ropaxes e falsas acreditacións que, unido á súa alta preparación intelectual, faríanlle entablar gran amizade co sultán Mulay Solimán Ben Mohamed (1792-1822).

 
Conseguiu crear as condicións favorables a unha intervención española, tal como previra Godoy, pero o rei Carlos IV nada quería saber de novos problemas no exterior. Godoy escribiu a Badía cancelando o proxecto e Badía abandona Marruecos.

Parte cara á Meca, á que chega logo duns meses e innumerables peripecias. Alí convértese no primeiro occidental que bica a pedra negra da Kaaba, símbolo sagrado do Islam. Continúa despois a súa viaxe por Damasco, O Cairo, Constantinopla e Terra Santa, lugares dos que nos deixa múltiples detalles e observacións. Durante aquela viaxe Badía fíxose cun importante número de antigüidades, armas, traxes, etc. Algunhas foron entregadas ao cónsul de España en Alejandría, José Camps y Soler, para as coleccións reais; pero é salientable que tal periplo fíxolle conseguir os primeiros planos detallados da Kaaba que se coñecían en Occidente. O mesmo tempo fixo múltiples observacións científicas, memorias descriptivas (políticas, científicas e etnográficas), ademais de planos detallados e debuxos.

 

En maio de 1808 Badía visita a Carlos IV en Bayona, o desinterese dos seus proxectos por parte do rei persuadíronlle de expoñer as súas ideas a Napoleón, quen se mostrou interesado. Do mesmo xeito que outros moitos afrancesados, Badía pensaba que a dominación gala aportaría a España aires de progreso e renovación que tanto necesitaba este atrasado país, e para iso púxose ao servizo de José Bonaparte. A derrota francesa supuxo o exilio en Paris, onde escribirá as súas memorias. A finais de 1812, Badía iniciou a redacción dos tres volumes do seu libro de viaxes, pero baixo o nome e personaxe de Alí Bey, sendo Badía o editor.

 

Publicouno en francés, co título "Voyages d' Ali Bey El Abbassi en Afrique et en Asie pendant lles années 1803, 1804, 1805, 1806 et 1807...", en tres volumes, en 1814. Dous anos despois, en 1816, publicaríase por iniciativa súa a edición inglesa, en Londres, en dous volumes, co título de Travels of Alí Bey in Morocco, Trípoli, Cyprus, Egypt, Arabia, Syria and Turkey, between the years 1803 and 1807...

En 1818, Badía decidiu «resucitar» a Alí Bey para unha nova viaxe, esta vez ao servizo de Francia. Desde Constantinopla pretendía chegar á Meca, onde se uniría a algunha caravana para cruzar o Mar Rojo, e de alí cara ao corazón de África, aventura que non finalizaría, morrendo cando se achaba a poucas horas de camiño da cidade jordana de Salt (Balqa) a noite do 31 de agosto ao 1 de setembro (as fontes non son claras respecto diso) do mesmo ano, quizá envenenado.

 

A súa aventura tardou en ser recoñecida en España, tanto a súa persoa coma a súa obra foron condenadas ao exilio e ao esquecemento. Só varias décadas despois, e no contexto en parte da Renaixença catalá, a súa figura é rescatada, estudada e reivindicada, e é en 1836, en Valencia, a primeira vez que se publica a súa obra en castelán: Viaxes de Alí Bey o Abbassi por África e Asia durante os anos 1803, 1804, 1805, 1806 e 1807, traducido do francés, en tres volumes, e é aquí a primeira vez onde se di claramente que Alí Bey e Domingo Badía son a mesma persoa.
 

(A Biblioteca Central do CSIC posúe un fondo importante de documentos orixinais escritos polo noso protagonista)